OSTRÓDA. Przejeżdżając wieczorami ulicą 11 Listopada rzucają się w oczy podświetlone na niebiesko budynki na terenie Wagon Service Ostróda. W taki sposób firma chwali się 150-leciem działalności.
Wagon Service Ostróda w naszym mieście zlokalizowany jest w kompleksie budynków i hal produkcyjnych przy ul. 11 Listopada. Od kilku dni firma “na niebiesko” celebruje jubileusz funkcjonowania na rynku. Na terenie ostródzkich zakładów, które teraz należą do WSO od początku wszelkie procesy produkcyjne i naprawcze związane były z koleją i kolejnictwem. Zaczęło się w XIX wieku od bardzo długiej nazwy zakładu Reichsbahnausbesserungswerk(RAW) OsterodeOstpreussen. Na przestrzeni lat i różnych zawieruch dziejowych różne były nazwy firm działających m.in. przy ul. Obrońców Stalingradu, a następnie do teraz przy 11 Listopada. Po II Wojnie Światowej były tam Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (ZNTK), następnie Dyrekcja Eksploatacji Cystern (DEC), a teraz ostródzianie i mieszkańcy okolicznych miejscowości pracują tam w Wagon Service Ostróda. Ten ostatni podmiot od kilku dni świętuje 150 lat działalności.
Wiele wskazuje na to, że są to zakłady najdłużej działające na terenie naszego miasta. O pierwszych dekadach funkcjonowania zakładów w Ostródzie zapytaliśmy doktora Wiesława Skrobota, regionalistę, koordynatora Pracowni Aktywności Obywatelskiej i Dokumentacji Dziedzictwa w Ostródzie. Zebrane przez niego fakty historyczne prezentujemy poniżej.
Reichsbahnausbesserungswerk (RAW) OsterodeOstpreussen
Firma powstała 1 kwietnia 1895 roku jako Wagenwerk na obszarze 45 000 m² (budynki zajmowały 19 000 m²) między dworcem kolejowym a lokomotywownią, która pierwotnie znajdowała się na wysokości dzisiejszej ulicy Jaracza. W 1914 roku, w celu poszerzenia terenu pod rozwój RAW, stary budynek rozebrano i zbudowano nową lokomotywownię, której budynki zachowały się do dziś. Na tym terenie powstało także osiedle pracownicze z ogrodami warzywnymi i ogrodem różanym.
Naprawiano tu przede wszystkim wagony, ale także mniej uszkodzone lokomotywy. RAW był pierwszym zakładem w Ostródzie, który otrzymał oświetlenie elektryczne.
W 1938 roku w RAW pracowały 542 osoby, w tym 54 urzędników i 488 rzemieślników. Według danych statystycznych w 1935 roku do zakładu przyjmowano i naprawiano tygodniowo 360 wagonów.
W 1943 roku w RAW pracowało 1 000 osób, a w 1945 roku 1477 osób, w tym 66 urzędników i 1411 rzemieślników (676 obcokrajowców). Zakładem kierowało na początku ciało zbiorowe, inspekcja królewska Königliche Eisenbahnwerkstätteninspektion, od 1919 roku był to urząd Werkstättenamt pod jednoosobowym zarządem inspektora z tytułem Eisenbahn-Bauinspektor.
W 1943 roku zakład gruntownie zmodernizowano, wyposażając warsztaty i kuźnie w nowoczesne sprzęty i urządzenia. W 1944 roku wyremontowano w RAW rekordowo 25 316 wagonów.
Zakład ewakuowano w nocy 21 stycznia 1945 roku, od godz. 0.30 do godz. 16.30 odprawiono cztery długie składy, do których wsiadło ponad 10 000 ostródzian. Ostatni z tych składów po dziesięciu dniach podróży dotarł do Wittenbergi w Saksonii-Anhalt.
